کاخ گلستان یکی از آثار جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو است که به لطف معماری و تزیینات منحصربه‌فرد، محلی ایده آل برای عکاسی و ثبت تصاویر فوق‌العاده زیبا به شمار می‌رود.
این بنای ارزشمند در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ايران و در سال ۱۳۹۲ در فهرست ميراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. علاوه بر این، وقوع رخدادهای تاریخی مهم در این محل، آن را به سندی زنده از تاریخ ایران تبدیل کرده است.
تاريخچه این كاخ به زمان شاه عباس صفوي (988 ه.ق) بر مي گردد، اما این کاخ در سلسله هاي بعد نیز كم يا بيش نيز مورد توجه واقع شد تا اينكه در عهد كريمخان زند ما بين سالهاي 1173 تا 1180 ه.ق. اين مجموعه با ساخت ديوانخانه اي دچار تغييرات اساسي گرديد، ولي اهميت واقعي ارگ را مي توان به دوران آقا محمدخان قاجار نسبت داد.
این کاخ دارای 12 عمارت و موزه مختلف از جمله عمارت مرمر، عمارت شمس العماره، عمارت بادگیر، عمارت الماس، موزه نگارخانه، موزه مخصوص، موزه حوضخانه و .. می باشد. ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند، قدیمی‌ترین بناهای مجموعه گلستان هستند.
مکان فعلی نقاشی ایرانی، در ضلع شمال غربی کاخ گلستان که امروزه به عنوان نگارخانه و طبقه فوقانی آن به نام اتاق موزه، تالار سلام یا تالار تاج گذاری شناخته می شود، می باشد.
قبل از احداث نگارخانه در این مکان یعنی ضلع شمالی کاخ گلستان، بنائی به نام تالار الماسیه وجود داشته و قبل از آن نیز محل دیواری بوده که عمارت آصف الدوله را از باغ گلستان جدا می ساخته است.
نگارخانه کاخ گلستان در حقیقت ساخته و برگرفته از سفر اول ناصرالدین شاه به فرنگ و عزم وی برای ایجاد تغییراتی در ارگ سلطنتی می باشد که با اتمام عملیات معماری این عمارت، عملی می گردد.
رخ و معماری اتاق موزه (تالار سلام یا تاج گذاری)، تالار آینه، سرسرا و حوضخانه های مربوط به آن ها یعنی نگارخانه فعلی و موزه مخصوص، به وسیله حاجی ابوالحسن معمار نوایی ملقب به معمارباشی یا صنیع الملک و مباشرت بنایی آن با میرزا یحیی خان معتمد الملک، وزیر بنایی بوده است. عملیات معماری این بنا در سال 1293ق/ 1255ش به پایان رسیده است.
در سال 1346ش به سبب برگزاری مراسم تاج گذاری محمدرضا شاه و انجام امور مربوط به آماده سازی بنای کاخ گلستان برای مراسم رسمی، سقف نگارخانه تعمیر و استحکام بخشی شد و پس از آن نیز در سال 1374ش عملیات معماری با اتصال دو بخش جنوبی و شمالی این بنا به یکدیگر آغاز و با انجام مرمت و بازسازی های مفصل که دو سال به طول انجامید، این بخش با عنوان “نگارخانه کاخ گلستان” برای بازدید عموم گشایش یافت.
موزه نگارخانه در حال حاضر شامل دو بخش شمالی و جنوبی است:
بخش شمالی در زمان پهلوی دوم احداث و به مقر پاسدارخانه گارد سلطنتی (پاسبان خانه) اختصاص یافته بود. این بخش که آثار نقاشان متاخر دوره قاجار را در خود جای داده، در برگیرنده آثاری گرانقدر از هنرمندانی بنام همچون استاد محمودخان صبا (ملک‌الشعرا)، استاد محمد غفاری کاشانی (کمال الملک) و استاد مهدی (مصورالملک) … است.
بخش جنوبی که در حقیقت قسمتی از حوضخانه تالار سلام است و در گذشته کاربردهایی چون انبار اتاق موزه، دفتر صاحب جمع اموال و تلفن خانه داشته، هم اینک به نمایش پرده های نقاشی عمدتا دوره قاجار و دهه های آغازین این دوره اختصاص یافته است.
از جمله این آثار می توان به آثاری از استاد میرزا بابا، احمد، افشار، علی اکبرخان مزین الدوله، ابوالحسن خان غفاری (صنیع الملک) یا عموی استاد کمال الملک و … اشاره نمود.
منابع:
http://iran.jakav.com/tourism/?event=نگارخانه-کاخ-گلستان
Visits: 1
