کاخ موزه چهلستون قزوین مشهور به عمارت کلاه فرنگی، تنها عمارت و کوشک باقیمانده از مجموعه کاخ های سلطنتی عصر شاه طهماسب است که در مرکز شهر قزوین و در میدان آزادی (سبزه میدان) قرار دارد.

شاه طهماسب صفوی در سال 951 هجری قمری، به دلیل تهدید ترکان عثمانی، تصمیم به انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت و در همین سال بود که اراضی موسوم به زنگی آباد را از میرزا شرف جهان، یکی از بزرگان و معتمدان شهر خریده و بنای شاهی را بنا نهاد.

به دستور شاه طهماسب، معماران برگزیده کشور در میان باغی مربعی شکل، عمارت های عالی، تالارها، ایوان ها و حوض های زیبایی را براساس نقشه یک معمار عثمانی طراحی کرده و ساختند. این مجموعه باغ در آن زمان، دارای 23 کاخ و 7 سردر ورودی بود. این بنا در دوره قاجاریان، توسط محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین، بازسازی شده و چهلستون نام گرفت. در این دوران با اضافه شدن قسمت هایی به بنا بویژه در طبقه دوم، شکل عمارت مقداری تغییر کرد. این عمارت، هشت گوش و در دو طبقه به مساحت تقریبی 500 مترمربع می باشد.

نقاشی های دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. این دیوارنگاره ها در نوع خود منحصربفرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره، حاکی از گذشت تاریخ است. شمار دیوارنگاره های این بنا مشخص نیست و براساس گفته های عبدالملک شیرازی و قاضی احمد حقی، از آب طلا بوده اند. مکتب حاکم بر این دیوارنگاره ها، از تحولات سیاسی تاثیر پذیرفته، بطوری که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریان نیز در این عمارت دیده می شود.

بیگ، نقاشی های داخل و خارج این کاخ را اثر میرزا علی نقاش، مظفرعلی نقاش، علی اصغر کاشی، عبدالجبار استرآبادی و رضا عباسی که از استادان زمان خود بوده اند، دانسته است.

سقف طبقه اول نیز دارای مقرنس های زیبایی است که نشان دهنده هنر والای سازندگان آن می باشد. در مرکز، شمال و جنوب طبقه اول، حوض هایی وجود داشته اند که جریان آب درون آنها، هوا را خنک کرده و صدای آن آرامش بخش ساکنان عمارت بوده است. اکنون، حوض شمالی از بین رفته و تنها حوض مرکزی و جنوبی باقی مانده اند.

در طبقه دوم، ارسی های زیبایی وجود دارند و آیات و کلمات قرآنی بر روی آنها دیده می شوند. در قدیم، نقاشی ها و تزیینات، دیوار و سقف بنا را دیدنی تر می کرده اما متاسفانه اکنون به غیر از چند تابلو، چیز زیادی از آن همه هنر باقی نمانده است.

امروزه کاخ چهلستون به موزه خوشنویسی تبدیل شده و آثار برخی از خوشنویسان و خطاطان هنرمند و مشهور ایرانی مانند مالک دیلمی، میرعماد قزوینی، درویش عبدالمجید، محمد حسین عماد کتاب؛ به همراه آثار و اشیایی تاریخی که از کاخ به دست آمده در آن نمایش داده می شوند. یکی از این آثار، یک ساز با طرح دار قالی، کار دست یوسف اله شکری است و تنها سازی در جهان می باشد که هر سه ساز کوبه ای، آرشه ای و زخمه ای را یکجا دارد.

این کاخ به همراه سردر عالی قاپو، تنها بناهای باقیمانده از باغ های دوره صفوی در قزوین هستند.

 

 

منابع:

https://fa.wikipedia.org/wiki/ کاخ_چهل%E2%80%8Cستون_قزوین#نگارخانه

https://www.karnaval.ir/things-to-do/chehel-sotoun-qazvin#UG9zdFRhYjpnMVJwbnJZeTBN